Rozliczenie wspólników celowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wnoszących agio przy spełnieniu celu, na podstawie którego spółka została powołana

           Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to forma prowadzenia działalności gospodarczej, która cieszy się szerokim zainteresowaniem wśród przedsiębiorców w Polsce.  Jedną z przyczyn, która wpływa na popularność sp. z o.o. jest zmniejszona odpowiedzialność wspólników czy stosowna optymalizacja podatkowa, która w porównaniu do jednoosobowej działalności gospodarczej, jest bardziej korzystna.

O tym, dlaczego warto założyć sp. z o.o. sprawdź w naszym artykule - Dlaczego warto mieć Sp. z o.o.? . Wspólnicy, chcąc założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, mogą dokonywać modyfikacji postanowień umownych z poszanowaniem przepisów kodeksu spółek handlowych.

            Przykładem postanowienia umownego, jakie wspólnicy decydują się wprowadzić do umowy tworzonej sp. z o.o., jest jej celowość. Innymi słowy, tworzona spółka przeznaczona jest do spełnienia celu określonego w jej umowie
np.: wybudowanie i sprzedaż lokali bloku mieszkalnego lub realizacja innego procesu budowlanego.  Ze względu na priorytetyzację wspomnianego celu, zwykło się nazywać taką spółkę celową. 

            Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółka kapitałowa, zgodnie z wymogami kodeksu spółek handlowych, jest wyposażona w kapitał zakładowy, który wynosi co najmniej 5.000 zł. Kapitał zakładowy jest pokrywany poprzez wkłady pieniężne lub niepieniężne (aport). Niekiedy wartość rynkowa udziałów może przewyższać jej wartość nominalną, wówczas mamy do czynienia z agio tzn. nadwyżką wartości udziałów. W praktyce agio wykorzystuje się w celu dokapitalizowania spółki. Przy tworzeniu spółki celowej, wpłacanie agio ma to znaczenie, że pozwala uniknąć niekorzystnego opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przykład:

Wspólnik wnosi wkład pieniężny w wysokości 100.000,00 zł na pokrycie kapitału zakładowego w wysokości 50.000,00 zł. Różnica wynosząca 50.000,00 zł nie będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

            Uzyskane środki trzeba ulokować na kapitale zapasowym spółki i mogą zostać wykorzystane do pokrycia straty, jaką poniosła spółka w danym roku obrotowym. Jednakże, gdyby spółka w nieprawidłowy sposób zaksięgowała wspomnianą nadwyżkę, wówczas zostanie to ujęte jako przysporzenie majątkowe, które powinno zostać zaliczone jako przychody spółki i automatycznie opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych.

            Założenie spółki celowej wiąże się z  odpowiednim jej dofinansowaniem w celu realizacji celu określonego w umowie spółki. W przypadku jego spełnienia spółka celowa, zgodnie z postanowieniami umowy ulega likwidacji w momencie zaistnienia przyczyny przewidzianej w umowie spółki. W nawiązaniu do wyżej wspomnianego przykładu, jeśli spółka założona w celu realizacji inwestycji budowy bloku mieszkalnego, sprzeda wszystkie wybudowane lokale, tym samym wypełni zawarty w umowie spółki cel, samoistnie powoduje skutek w postaci likwidacji spółki, bez potrzeby podejmowania uchwały wspólników. W przypadku dopełnienia przez likwidatorów obowiązków przewidzianych w k.s.h. tj., zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzycieli, wówczas wspólnicy dokonują podziału majątku spółki zgodnie z treścią jej umowy. Zgodnie z poglądem zarówno doktryny, jak i judykatury istnieje możliwość, aby wspólnik wpłacający agio, mógł uzyskać zwrot wpłaconej nadwyżki na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników. Kwestia rozliczenia udziałów w spółce celowej w likwidacji, rodzi na gruncie prawa podatkowego wiele niejasności.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

            Zgodnie z ustawą o PIT, gdy wspólnik otrzyma jakikolwiek majątek z likwidowanej spółki, wówczas powstaje obowiązek podatkowy. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. C uznaje się za przychody z kapitałów pieniężnych podział majątku likwidowanego podmiotu. W powyższej kwestii stawka wynosi 19%. Opodatkowaniu podlega cała wartość otrzymanego majątku, z tym, że istnieje możliwość pomniejszenia podatku o koszt udziałów w spółce, w tym także agio.

Przykład 1.

Wspólnik zapłacił za udziały w likwidowanej spółce 10.000 zł, natomiast w wyniku likwidacji otrzyma 5.000 zł. Nie uzyska on żadnego przychodu, dlatego też podatek dochodowy od osób fizycznych wyniesie 0 zł.

Przykład 2.

Wspólnik zapłacił za udziały w likwidowanej spółce 10.000 zł, natomiast w wyniku likwidacji otrzyma 45.000 zł. Przychód po odliczeniu kosztów jego uzyskania (kwota jaką wspólnik otrzyma po likwidacji – cena nabycia udziałów) wyniesie 35.000 zł. Wówczas podatek od takiego przychodu wyniósłby 6.650 zł (35.000 zł x 19%).

Podatek płaci się w wysokości 19% od nadwyżki uzyskanego majątku w stosunku do kosztów nabycia udziałów w spółce.

            Warto pamiętać, że płatnikiem jest likwidowana spółka, która pobiera podatek przed wydaniem majątku wspólnikowi i przekazuje kwotę podatku na rachunek urzędu skarbowego. Urząd skarbowy informuje się na odpowiednim formularzu –
PIT 8AR.

Podatek dochodowy od osób prawnych

            Sytuacja znacznie komplikuje się w przypadku podatku CIT. Opodatkowanie majątku likwidacyjnego, jaki przysługuje wspólnikom po przeprowadzeniu likwidacji sp. z o.o., wciąż stanowi spór zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie.

            Dnia 1 stycznia 2021 roku ustawodawca przeprowadził nowelizację, zmieniając art. 14a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który usunął lukę prawną i objął swoim zakresem świadczenie niepieniężne w miejsce świadczenia pieniężnego. Konkretniej, chodzi o sytuację, w której spółka w likwidacji zamiast wypłacać wspólnikom należne kwoty pieniężne, wydaje im poszczególne składniki swojego majątku tj. świadczenia niepieniężne. W takim wypadku wspomniane świadczenie niepieniężne będzie opodatkowane stosowną stawką podatku dochodowego od osób prawnych. Jednakże, w przypadku, gdy spółka upłynni majątek i zgodnie z postanowieniami umowy rozdzieli go między wspólników  - wówczas wskazane kwoty nie zostaną objęte podatkiem CIT.

Podatek od towarów i usług

            Do omawianej sytuacji rozliczenia ze wspólnikiem, w przypadku likwidacji celowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zastosowanie ma art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Powyższy przepis nakłada obowiązek na podatnika (spółkę), by w przypadku przekazania majątku spółki wspólnikom w związku z przeprowadzoną likwidacją, opodatkować VAT. Taka sytuacja będzie mieć miejsce w momencie, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w całości lub części. Ten sposób opodatkowania jest stosowany w sposób analogiczny do sytuacji odpłatnej dostawy towarów. Powyższy pogląd jest utrwalony w judykaturze.

            Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej aspekty, zarówno na tle kodeksu spółek handlowych, jak i prawa podatkowego, warto zadbać o przeprowadzenie procesu rozliczenia tak, by nasze interesy zostały jak najlepiej zabezpieczone. 

Niniejszy wpis powstał przy współpracy Kancelarii z Fundacją Mecenat.