Obowiązek alimentacyjny wobec pełnoletniego dziecka

Powielana przez społeczeństwo teoria o ustaniu obowiązku alimentacyjnego po ukończeniu osiemnastego roku życia przez młodego człowieka urosła do rangi mitu. Czy istnieje jednak umowa granica, do której alimenty trzeba płacić? Na to pytanie znajdą Państwo odpowiedź w tym artykule.

Za podstawę prawną zobowiązania do alimentacji uznawany jest Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Sam zaś art. 133 ustawy stanowi o tym, że rodzice dziecka pełnoletniego mogą uchylić się od płacenia świadczeń, pod warunkiem, że stanowi to dla nich nadmierny uszczerbek, lub dziecko nie dokłada starań do samodzielnego utrzymania się.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że rodzic sam nie może zaprzestać wypłacania alimentów, bez postanowienia Sądu, nawet jeśli wypełnione zostały przesłanki z art. 133. O fakcie zaprzestania w wypłacaniu dodatkowych funduszy zadecyduje Sąd. Jedyną sytuacją, w której to zaprzestanie wypłacania alimentów może odbyć się bez decyzji Sądu, jest ustne porozumienie rodzica z dzieckiem. Niekiedy jednak nawet w tej sytuacji lepszym byłoby posiadanie oficjalnej decyzji.

O tym, czy dziecku wciąż przysługuje świadczenie alimentacyjne w głównej mierze decyduje jego sytuacja materialna. Jeśli pełnoletni twierdzi, że nie jest w stanie sam się utrzymać, będzie musiał to wykazać. Pierwszą przesłanką do kontynuowania pobierania wsparcia finansowego jest fakt wypływający z kontynowania nauki. Gdy dziecko rozpoczęło studia wyższe, lub wybrało szkołę policealną i przyucza się do wykonywania konkretnego zawodu, obowiązek alimentacyjny ustać nie może. Wynika to bezpośrednio z niedopuszczalności zaistnienia wyższości pracy nad edukacją. Jeśli młody dorosły zdobył wykształcenie, które umożliwia mu podjęcie pracy zarobkowej, ale zdecyduje o dalszej nauce celem uzyskania wyższego stopnia, Sąd nie uzna tego za niedokonanie starań, a wręcz przeciwnie – jako szansę na lepszy byt dziecka w przyszłości. Jest jednak pewien istotny warunek – dziecko musi osiągać dobre wyniki w nauce, co oznacza, że podjęcie dalszej edukacji przynosi wymierne korzyści, a zebrany kapitał intelektualny pozwoli pełnoletniemu na podjęcie w przyszłości pracy pozwalającej na samodzielne utrzymanie i godne życie.

Kolejnym, oczywistym powodem dla którego alimentacja ustać nie może jest ciężka i nieuleczalna choroba dziecka, niepełnosprawności umysłowa czy fizyczna. W tej sytuacji, Sąd weźmie pod uwagę stopień orzeczonej niepełnosprawności oraz czy dane schorzenie uniemożliwia podjęcie pracy zarobkowej.

Zła sytuacja rodzica również nie jest bagatelizowana. Art. 133 reguluje także te sytuacje. Jeśli rodzic lub rodzince, z uwagi na nadmierny uszczerbek finansowy nie mogą wywiązywać się z obowiązku alimentacyjnego, Sąd podejmuje decyzje o wstrzymaniu wypłaty świadczenia alimentacyjnego bądź obniża je stosownie do sytuacji materialnej rodzica/rodziców. Jednakże pojęcie nadmiernego uszczerbku finansowego nie zostało w żaden sposób zdefiniowane, a to z uwagi na fakt, że Sąd indywidualnie analizuje konkretny przypadek. Całkowite zwolnienie z alimentacji jest możliwe jedynie w przypadku ryzyka popadnięcia rodzica w całkowite ubóstwo. 

Łamanie przez dziecka tzn. „zasad współżycia społecznego”, czyli brak dokładania starań do samodzielnej egzystencji lub złe traktowanie rodzica – alimenciarza to dobry przykład na zniesienie obowiązku alimentacyjnego. Jeśli dziecko postępuje w sposób niewłaściwy, czyli np. zachowuje się w sposób rażąco niewdzięczny względem rodzica/rodziców, lub jego postępowanie godzi bezpośrednio w zdrowie i życie ich lub innych członków rodziny, wtedy także Sąd może orzec o zakończeniu wypłacania świadczenia.

Posiadanie przez dziecka własnego majątku, z którego czerpie korzyści, celowe doprowadzenie do sytuacji, w której ma ono prawo ubiegać się o alimenty a także popadnięcie w alkoholizm lub narkomanię a także założenie własnej rodziny przez dziecko powodują, że rodzic może ubiegać się o zwolnienia z obowiązku płacenia alimentów.

Reasumując, nie istnieje ustawowy termin ustania obowiązku alimentacyjnego. O czasie jego trwania decydują indywidualne cechy sprawy. Na ostateczną decyzję Sądu wpływa wiele czynników, które są specyficzne dla danej sprawy.

Niniejszy wpis powstał w ramach współpracy Kancelarii Adwokackiej Lewcio & Marciniak w Warszawie i Kancelarii Adwokackiej Lewcio & Marciniak w Częstochowie z Fundacją Mecenat celem podnoszenia świadomości prawnej społeczeństwa i propagowaniu idei rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce.