Bitcoin i podatek, czyli o opodatkowaniu przychodów z kryptowalut

Rozwijający się rynek tak zwanego “wirtualnego pieniądza” z roku na rok wzmacnia swą pozycję przynosząc stale rosnące zainteresowanie zarówno wśród grona klientów indywidualnych, jak również instytucjonalnych. Relewantny w tej kwestii jest fakt, iż w ciągu zaledwie kilku lat powstało kilkakrotnie więcej kryptowalut niż na chwilę obecną istnieje tradycyjnych jednostek monetarnych z wielowiekową historią. Co stoi za progresywnym rozwojem tego typu rozwiązań walutowych? Trafne wydaje się stwierdzenie, że w głównej mierze ogromny sukces powstałego w 2009 roku Bitcoina, który to w zawrotnym tempie zyskał swą znaczną popularność. Ponadto wirtualne waluty ponadprzeciętnie wpisują się w ramy obecnych czasów i zachodzących zmian technologicznych i społecznych.

 A wracając do opodatkowania…

Ogólna problematyka kwestii opodatkowania obrotu kryptowalutami jest jednym z kluczowych elementów toczących się dyskusji nad ich charakterem prawnym. Ogólna problematyka zawarta w orzecznictwie sądów administracyjnych traktuje kryptowalutę jako tak zwane prawo majątkowe, co też ma kluczowe znaczenie w kwestii zakwalifikowania transakcji obrotu kryptowalutami jako umowy sprzedaży i zamiany praw majątkowych. Taki stan rzeczy  przekłada się w pierwszej kolejności na opodatkowanie tego typu transakcji podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Sama klasyfikacja obrotu kryptowalutami jako praw majątkowych rodzi skrajne opinie, jednakże skupiając się na ocenie Ministerstwa Finansów obowiązek opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) zachodzi i jego wartość wynosi:

1. w przypadku umowy sprzedaży w wysokości 1% wartości rynkowej nabywanego prawa majątkowego zbywanej kryptowaluty (dotyczy kupującego).
2. przy umowie zamiany w wysokości 1% wartości rynkowej prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek – dotyczy solidarnie stron czynności.

Ponadto do opodatkowania tego typu  kapitałów pieniężnych, niezależnie od wysokości osiągniętego przychodu, stosuje się opodatkowanie podatkiem dochodowym w wysokości 19 % podstawy (czyli 19% przychodu po odjęciu od niego kosztów jego uzyskania). Przychodami z zysków kapitałowych w przypadku kryptowalut są te uzyskane z ich wymiany na środek płatniczy, towar, usługę, prawo majątkowe (oczywiście inne niż kryptowaluta) lub też przykładowo z regulowania innych zobowiązań walutą wirtualną. Do rozliczenia przychodów czy też kosztów związanych z obrotem kryptowalutowym służy druk “PIT-38”. Termin na złożenie tego rodzaju zeznania rocznego mija w dniu 30 kwietnia roku następującego po danym roku podatkowym. Warto ponadto zaznaczyć, iż w sytuacji gdy osiągnięty dochód z obrotu kryptowalutami w danym roku wyniesie ponad 1 000 000,00 zł pojawia się obowiązek zapłaty dodatkowych 4% tak zwanej daniny solidarnościowej.

 Sama definicja przychodu z kryptowalut została określona w art. 17 ust. 1f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a to w brzmieniu: „[...] Przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną [...]. “Opodatkowaniu podlega zatem transakcja sprzedaży lub zamiany a za datę rozpoznania przychodu przyjmuje się datę uznania rachunku bankowego. Warto również podkreślić, że przychodu nie wykazuje się w związku z transakcją zamiany kryptowalut (to znaczy zamiany jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę), gdyż jest to transakcja neutralna podatkowo aż do chwili zaistnienia transakcji jej sprzedaży czy też wymiany. Co ważne, samo nabycie i posiadanie kryptowalut nie podlega opodatkowaniu.

Chcąc poruszyć problematykę podatku od towarów i usług zaznacza się, iż w przypadku kryptowalut ich obrót jest traktowany jako odpłatne świadczenie usług (kwalifikowane jako usługi elektroniczne) a zatem wydawać by się mogło, że dane czynności winny być opodatkowane podatkiem VAT w wysokości 23%. Jednak w roku 2015 uznano obrót kryptowalutami jako rodzaj usługi finansowej, która to zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT objęta jest zwolnieniem z tego  tytułu. Należy jednak mieć na uwadze, że zwolnienie z podatku VAT dotyczy tylko i wyłącznie transakcji dokonywanych na terytorium Polski. Jednak nie winno umknąć uwadze, że czynni podatnicy VAT mają obowiązek wykazywania w rejestrach VAT sprzedaży kryptowalut jako sprzedaży zwolnionej z podatku.

Czy rozliczę obrót kryptowalutami w ramach prowadzonej działalności gospodarczej?

 Sama problematyka ujmowania  dochodu z obrotu kryptowalutami w księgach rachunkowych jest ściśle powiązane z faktem, iż rok 2019 przyniósł znaczącą zmianę w tym zakresie. Zyskany w efekcie obrotu kryptowalutami dochód całkowicie został wyłączony z puli wszystkich innych dochodów. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest fakt, iż nie można danych pozycji ujmować w puli wszystkich dochodów uzyskiwanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Reasumując zaznacza się, że obecnie nie ma możliwości rozliczenia obrotu kryptowalutami w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - nawet jeśli przedsiębiorca dokonuje opłat przy użyciu kryptowaluty.

Rozwiązaniem tego typu problemu jest prowadzenie odrębnej ewidencji dla dochodów z kryptowalut, która to może być istotnie pomocna przy wypełnianiu deklaracji PIT-38 oraz wyliczeniu podatku dochodowego na koniec stosownego roku.

 Podsumowując...

Opodatkowanie przychodów z obrotu kryptowalutami obejmuje: 

• opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych PCC (1%);
• opodatkowanie podatkiem dochodowym PIT (19%);
• gdy roczny dochód z obrotu kryptowalutami wyniesie ponad 1 000 000,00 zł pojawia się obowiązek zapłaty dodatkowych 4% tak zwanej daniny solidarnościowej;
• występuje zwolnienie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług VAT, ale jedynie w przypadku transakcji zawieranych na terenie Polski.