Obowiązek alimentacyjny po rozwodzie: Kiedy małżonek musi wspierać drugiego?

Wprowadzenie

Na kanwie niniejszego artykułu należy zauważyć, iż po rozwiązaniu, unieważnieniu małżeństwa lub orzeczeniu separacji, prawo może zobowiązać jednego z małżonków do zapewnienia środków utrzymania drugiemu. Warto poznać zasady regulujące ten obowiązek oraz zrozumieć, jak wpływa on na obowiązek alimentacyjny wobec krewnych.

Podstawy prawne

Obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z art. 60 k.r.o., były małżonek może domagać się alimentów, jeśli znajduje się w niedostatku. Ustawa przewiduje, że obowiązek dostarczania środków utrzymania wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka. Oznacza to, że w przypadku potrzeby wsparcia finansowego, najpierw należy rozważyć obowiązek byłego małżonka.

Warunki zasądzenia alimentów

Z chwilą, gdy rozwód staje się prawomocny, wygasa obowiązek alimentacyjny względem małżonka, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jednakże obowiązek ten nadal istnieje w sytuacjach:

1. Braku winy: Gdy żaden z małżonków nie jest odpowiedzialny za rozkład pożycia.
2. Braku orzekania o winie: Kiedy sąd nie podejmuje decyzji o winie żadnej ze stron.
3. Winy obojga małżonków: Jeśli rozwód został orzeczony z winy obu małżonków.

Jeśli rozwód orzeczono z wyłącznej winy jednego z małżonków, tylko drugi małżonek może ubiegać się o alimenty. Należy zauważyć, że sąd nie przyznaje automatycznie alimentów w wyroku rozwodowym; decyzja ta zależy od konkretnych okoliczności sprawy oraz analizy sytuacji materialnej i życiowej obu stron.

Decyzja o tym, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia, jest ustalana wyłącznie w sentencji prawomocnego wyroku rozwodowego. W związku z tym, w postępowaniu o alimenty nie można powoływać się na winę drugiego małżonka, jeśli w wyroku rozwodowym nie została mu przypisana wina.

Podstawowy obowiązek alimentacyjny

Obowiązek alimentacyjny po rozwodzie różni się znacząco od wzajemnych zobowiązań małżonków w trakcie trwania małżeństwa. W przeciwieństwie do zasady równej stopy życiowej, obowiązek ten przypomina bardziej zobowiązania alimentacyjne między krewnymi. Przesłanką roszczeń alimentacyjnych jest stan niedostatku uprawnionego, który nie musi występować w chwili rozwodu, lecz może pojawić się później. Podobnie jak w przypadku obowiązków alimentacyjnych między krewnymi, rozwiedziony małżonek znajduje się w niedostatku, gdy nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Niedostatek może wynikać z różnych przyczyn, takich jak niemożność podjęcia pracy zarobkowej z powodu zajmowania się dziećmi lub braku odpowiednich kwalifikacji zawodowych.

Rozwiedziony małżonek ma obowiązek dostarczenia drugiemu małżonkowi środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Związek nieformalny małżonka

W przypadku rozwiedzionego małżonka pozostającego w związku nieformalnym, jego usprawiedliwione potrzeby będą oceniane z uwzględnieniem możliwości zarobkowych partnera.

Rozwód z winy obojga małżonków

W przypadku rozwodu z winy obojga małżonków stopień winy nie wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego.

Obowiązek alimentacyjny małżonka uznanego za wyłącznie winnego

Uznanie winy: Małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest zobowiązany do przyczyniania się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, jeśli rozwód spowodował istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Ocena ta polega na porównaniu obecnej sytuacji niewinnego małżonka z tym, co by miało miejsce, gdyby małżeństwo trwało.

Niedostatek nie jest konieczny: Małżonek niewinny może domagać się alimentów, nawet jeśli nie znajduje się w niedostatku, pod warunkiem, że rozwód pociągnął za sobą znaczące pogorszenie jego standardu życia.

Zakres obowiązku alimentacyjnego: Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie musi zapewniać równej stopy życiowej, ale powinien umożliwić lepszy poziom życia niż tylko zaspokajanie podstawowych potrzeb. Sąd ocenia zakres tego obowiązku w kontekście możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Roszczenia fakultatywne: W przeciwieństwie do obligatoryjnego obowiązku alimentacyjnego, roszczenia przewidziane w art. 60 § 2 KRO są fakultatywne. Sąd może przyznać alimenty ponad granicę niedostatku, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, takie jak długość pożycia małżeńskiego czy wkład w gospodarstwo domowe.

Obowiązek alimentacyjny – czas trwania

Zawarcie nowego małżeństwa: Zgodnie z art. 60 § 3 KRO, zawarcie przez rozwiedzionego małżonka nowego małżeństwa powoduje wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego wobec drugiego małżonka, nawet jeśli ten był uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Nowe małżeństwo nie uchyla jednak obowiązku alimentacyjnego wobec rozwiedzionego małżonka, który nie zawarł nowego związku, chociaż może wpłynąć na jego zakres.

Ślub kościelny: Zawarcie ślubu kościelnego przez rozwiedzionego małżonka nie powoduje automatycznego wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Sąd powinien jednak ocenić tę okoliczność w kontekście zasad współżycia społecznego.

Konkubinat: Utrzymywanie konkubinatu przez uprawnionego do alimentów nie jest podstawą do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego drugiego małżonka, ale może wpływać na zakres tego obowiązku.

Ogólne zasady wygaśnięcia: Obowiązek alimentacyjny wygasa po pięciu latach od orzeczenia rozwodu, chyba że sąd zdecyduje o jego przedłużeniu z powodu wyjątkowych okoliczności, które muszą wystąpić przed upływem tego terminu.

Wyjątkowe okoliczności: Nie można uznać za wyjątkowe sytuacje normalne, takie jak proces starzenia się. Wyjątkowe okoliczności powinny być oceniane w kontekście obu rozwiedzionych małżonków.

Przedłużenie obowiązku: Możliwość przedłużenia obowiązku alimentacyjnego istnieje nawet wtedy, gdy rozwiedziony małżonek ma krewnych zobowiązanych do alimentacji. Sąd może orzec o przedłużeniu w chwili orzekania rozwodu lub w odrębnym postępowaniu.

Umowne przedłużenie: Strony mogą umownie przedłużyć okres obowiązku alimentacyjnego, jednak dalsze płacenie alimentów po upływie ustawowego terminu nie oznacza automatycznego przedłużenia.

Powództwo po terminie: Można wytoczyć powództwo o przedłużenie terminu również po jego upływie, pod warunkiem istnienia wyjątkowych okoliczności.

Czas przedłużenia: Sąd określa czas trwania przedłużenia obowiązku alimentacyjnego, jeśli możliwe jest ustalenie daty zakończenia tego okresu.

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach wymagających interwencji sądu, skontaktuj się z naszym zespołem prawników. Jesteśmy gotowi, aby Ci pomóc. Zadzwoń pod numer: 790 767 484.

Niniejszy wpis powstał przy współpracy Kancelarii z Fundają Mecenat.