Wiele osób zarządzających w firmach nie zdaje sobie sprawy, że niektóre ich decyzje gospodarcze, podejmowane w imieniu zarządzanego przez nich przedsiębiorstwa, mogą doprowadzić do postawienia im zarzutów karnych przez organy ścigania.
W tym artykule omówimy treść art. 296 § 1 kodeksu karnego, przyjrzymy się jego interpretacji w kontekście praktyki zarządczej oraz przedstawimy przykłady decyzji, które mogą wiązać się z odpowiedzialnością karną.
Zakres podmiotowy i przedmiotowy art. 296 k.k.
Przepis ten jest skierowany głównie do osób zarządzających majątkiem lub prowadzących działalność gospodarczą – w praktyce dotyczy więc menadżerów, dyrektorów finansowych, członków zarządu oraz innych osób podejmujących decyzje prowadzące do nazwijmy „przesunięć majątkowych” w zarządzanym podmiocie. Artykuł 296 Kodeksu karnego karze również samo spowodowanie niebezpieczeństwa wystąpienia znacznej szkody (§ 1a.), a sprawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności również jeśli działa nieumyślnie (§ 4), natomiast w niniejszym artykule omówimy podstawowy typ przestępstwa opisany w paragrafie pierwszym.
Wydaje się, że od osób pełniących zarządcze funkcje wymaga się zatem zasad prawidłowego gospodarowania, nakazujących działanie racjonalne, zgodnie z zasadami sztuki zarządzania majątkiem i ogólnymi regułami prowadzenia działalności gospodarczej oraz do przyjętego wewnętrznego podziału obowiązków.
Przesłanki odpowiedzialności za niegospodarność
Odpowiedzialność karna z art. 296 k.k. zachodzi wówczas, gdy łącznie spełnione są następujące przesłanki:
- Obowiązek zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą – dotyczy osób, które na mocy choćby umowy, pełnionej funkcji lub statutu podmiotu mają obowiązek prowadzenia spraw przedsiębiorstwa.
- Nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązku – osoby decyzyjne mogą dopuścić się niegospodarności poprzez:
- nadużycie uprawnień – np. podejmowanie działań wykraczających poza ich kompetencje, lub
- niedopełnienie obowiązków – zaniedbanie, rozumiane jako niezgodne z zasadami logiki i doświadczenia brak podjęcia wymaganej aktywności w danej sytuacji,
- Znaczna szkoda majątkowa – należy rozumieć przez to definicję określoną w słowniku wyrażeń ustawowych Kodeksu karnego tj. o znacznej szkodzie majątkowej mówimy w sytuacji, gdy przekracza ona 200 tysięcy złotych. Nie każda decyzja może być zatem penalizowana, a jedynie ta o nazwijmy ją „dużej wartości majątkowej”.
- Związek przyczynowy między działaniem/zaniechaniem a szkodą – aby przypisać odpowiedzialność, musi istnieć bezpośredni związek między działaniem lub zaniechaniem menadżera a wyrządzoną szkodą.
Formy niegospodarności w decyzjach menadżerskich
W praktyce decyzje menadżerskie mogą skutkować niegospodarnością chociażby za dokonanie wyjątkowo nieopłacalnego, nieracjonalnego przesunięcia majątkowego (np. podpisanie umowy o zakup nieruchomości, położonej w nieatrakcyjnej lokalizacji po zawyżonej cenie, pomimo braku zgody zarządu) lub zaniechanie działań naprawczych w spółce pomimo ziszczenia się przesłanek do natychmiastowej reakcji na dane zagrożenie.
Czynny żal pozwalający na uniknięcie kary.
Paragraf 5 wzmiankowanego przepisu przewiduje instytucję czynnego żalu, którego wynikiem jest niepodleganie karze przy odpowiednim zachowaniu sprawcy. Polega on na dobrowolnym naprawieniu w całości wyrządzonej szkody, lecz jedynie w wypadku, gdy nastąpi to przed wszczęciem postępowania karnego w sprawie.
W przypadku przestępstwa niegospodarności niezwykle pomocne może być skontaktowanie się z prawnikiem już na etapie zamiaru dokonania danej transakcji, co może pozwolić uniknąć odpowiedzialności karnej.
Kancelaria Lewcio & Marciniak reprezentuje klientów na każdym etapie spraw karnych. Specjalizujemy się w bronieniu klientów w sprawach wykroczeń oraz przestępstw. Jeżeli potrzebujesz pomocy, zadzwoń pod numer tel.: 790 767 484
Niniejszy wpis powstał przy współpracy Kancelarii z Fundacją Mecenat.
Sprawdź również
Jak uzyskać Pozwolenie na Budowę w 2025 roku ? cz. 1
Uzyskanie pozwolenia na budowę jest kluczowym etapem realizacji każdej inwestycji budowlanej, niezależnie od tego, czy dotyczy to budowy domu jednorodzinnego, garażu, czy obiektu g...
WięcejUprowadzenie Rodzicielskie: Definicja, Przyczyny i Konsekwencje
Uprowadzenie rodzicielskie to zjawisko, które dotyka wiele rodzin, szczególnie w kontekście rozwodów i sporów o opiekę nad dziećmi. To poważny problem, ...
WięcejObowiązek alimentacyjny po rozwodzie: Kiedy małżonek musi wspierać drugiego?
Wprowadzenie Na kanwie niniejszego artykułu należy zauważyć, iż po rozwiązaniu, unieważnieniu małżeństwa lub orzeczeniu separacji, prawo może zobowiązać jednego z małżonków...
Więcej