Konsekwencje łamania przepisów dotyczących ustawy o ochronie sygnalistów - wszystko co musisz wiedzieć

Ustawa o ochronie sygnalistów ma na celu zapewnienie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa, zwanych sygnalistami. Chroni ich przed represjami i zapewnia mechanizmy do raportowania nieprawidłowości.

Jeśli pracodawca lub inna instytucja narusza prawa sygnalisty, mogą zostać nałożone sankcje, takie jak kary finansowe, zwolnienie dyscyplinarne pracownika za nielegalne działania wobec sygnalisty oraz inne sankcje określone w ustawie. Ustawa ta ma na celu zachęcenie do uczciwego i odpowiedzialnego raportowania wszelkich potencjalnych naruszeń.

Zachęcamy do przeczytania artykułu, w którym szczegółowo wyjaśniamy, jak uniknąć sankcji i jak skutecznie korzystać z przewidzianych praw w ustawie o ochronie sygnalistów.

Jakie są przewidziane sankcje dotyczące ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów?

Wbrew powszechnie powtarzanym informacjom, nieustanowienie procedury przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń nie skutkuje nałożeniem kar administracyjnych ani na podmiot zobowiązany, ani na osoby zarządzające.

Z punktu widzenia przepisów prawnych, brak wdrożenia procedury może jednak pociągnąć za sobą odpowiedzialność karną osób odpowiedzialnych za jej ustanowienie. Zgodnie z ustawą, osoba, która nie ustanawia procedury lub ustanawia ją z naruszeniem wymogów ustawowych, podlega karze grzywny. Ważne jest, że ustawa łagodzi tę odpowiedzialność, określając brak wdrożenia procedury jako wykroczenie, a nie przestępstwo. Oznacza to, że osoba, wobec której orzeknięto grzywnę z tego tytułu, nie zostanie wpisana do Krajowego Rejestru Karnego.

Jednakże warto zauważyć, że w niektórych przypadkach brak wdrożenia procedury może prowadzić do odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa. Zgodnie z ustawą, osoba, która próbuje uniemożliwić innej osobie dokonanie zgłoszenia lub istotnie utrudnia jej to, podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Brak wdrożenia procedury może być uznany za działanie uniemożliwiające lub istotnie utrudniające dokonanie zgłoszenia.

Dzięki takim przepisom ustawa stara się zachęcać do uczciwego i odpowiedzialnego raportowania wszelkich potencjalnych naruszeń.

Projekt ustawy przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności albo do 3 lat pozbawienia wolności za:

• Utrudnianie dokonywania zgłoszenia,
• Dokonywanie działań odwetowych wobec sygnalisty,
• Naruszenie poufności tożsamości sygnalisty,
• Brak ustanowienia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych

Ochrona sygnalistów:

Polska ustawa o ochronie sygnalistów, wprowadzając precyzyjne regulacje w tym zakresie, szczególnie akcentuje zakaz działań odwetowych, wobec osób zgłaszających naruszenia prawa. Działania odwetowe to wszelkie negatywne konsekwencje, jakich doświadcza sygnalista po zgłoszeniu nieprawidłowości, bezpośrednio z tego powodu.

W kontekście obowiązku ochrony sygnalisty przez pracodawcę, sygnalista podlegał będzie ochronie od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa.

Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań. Jeżeli praca była, jest lub ma być świadczona na podstawie stosunku pracy, wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe, polegające w szczególności na odmowie nawiązania stosunku pracy, wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy, obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę, wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu, przeniesieniu na niższe stanowisko pracy, mobbingu lub dyskryminacji. Za działania odwetowe z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego będą uważane także próby lub groźby ich zastosowania.

Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia.

Z kolei osoba, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez sygnalistę, będzie miała prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od sygnalisty, który dokonał takiego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.

Zgodnie z przepisami ustawy, dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub odpowiedzialności za szkodę, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, ochrony danych osobowych oraz obowiązku zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa, pod warunkiem że sygnalista miał uzasadnione podstawy sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawą.

Wdrożenie nowych przepisów dotyczących ochrony sygnalistów jest kluczowe dla zapewnienia zgodności z prawem oraz ochrony pracowników. Aby jednak cały proces przebiegł sprawnie i bez ryzyka nałożenia sankcji, warto skonsultować wszelkie zmiany dotyczące prawa pracy z doświadczoną kancelarią prawną. Nasi specjaliści pomogą nie tylko w przygotowaniu odpowiednich procedur, ale także w ich wdrożeniu, co pozwoli na uniknięcie ewentualnych sankcji i zapewni płynne funkcjonowanie firmy.

Nasza kancelaria oferuje pomoc we wdrażaniu tej procedury. Napisz do nas, jeżeli nadal masz wątpliwości co do nowej ustawy. Skorzystanie z profesjonalnej pomocy to inwestycja w bezpieczeństwo i stabilność Twojego przedsiębiorstwa.

Niniejszy wpis powstał w ramach współpracy z Fundacją Mecenat